PRACA Z UCZNIEM Z TRUDNOŚCIAMI EDUKACYJNYMI

W każdej szkole są uczniowie mający problemy z nauką, którzy otrzymują zbyt często oceny niedostateczne z poszczególnych przedmiotów w ciągu semestru. Rozpoznanie przyczyn niepowodzeń ma na celu pomóc dobrać właściwe metody pracy i środki zaradcze, wspomagające uczniów i przeciwdziałające drugoroczności.

Najczęściej powtarzają się takie problemy wymieniane przez uczniów, jak:

⮚ trudności w rozumieniu materiału z poszczególnych przedmiotów;

⮚ nieumiejętność skoncentrowania się, skupienia uwagi w czasie lekcji;

⮚ niesystematyczność uczenia się, narastanie zaległości w nauce;

⮚ ogólna niechęć do nauki;

⮚ konflikty z nauczycielami;

⮚ trudności związane z zapamiętywaniem materiału;

⮚ pamięciowe uczenie się, brak umiejętności w zastosowaniu wiedzy teoretycznej w praktyce; np.: znajomość definicji i wzorów nie pomagała w poprawnym rozwiązywaniu zadań tekstowych lub: znajomość zasad pisowni i ortografii nie ułatwiała bezbłędnego napisania dyktanda;

⮚ kłopoty zdrowotne utrudniające naukę.

Niepowodzenia szkolne uczniów są problemem istniejącym od zawsze, toteż skupiają one uwagę pedagogów, psychologów, nauczycieli i lekarzy. Istnieje literatura na ten temat. Autorzy wielu pozycji starali się wskazać przyczyny niepowodzeń i ich skutki, ale także znaleźli środki zaradcze.

Mamy świadomość, że niepowodzeń szkolnych ucznia nie można lekceważyć, bo ich pogłębianie prowadzi do frustracji, rezygnacji często do załamań natury psychicznej.

Należy zdać sobie sprawę z tego, że zjawisko niepowodzeń szkolnych jest niezmiernie złożone i uwarunkowane wieloma przyczynami, jak:

⮚ brak właściwej opieki i pomocy ze strony rodziców,

⮚ przeciążenie obowiązkami domowymi,

⮚ trudne warunki materialne dzieci,

⮚ zakłócenia w ciągłej pracy dydaktyczno- wychowawczej nauczycieli,

⮚ wadliwy plan zajęć lekcyjnych,

⮚ złe warunki lokalowe szkoły i słabe wyposażenie w niezbędne pomoce edukacyjne,

⮚ wadliwy tok lekcyjny,

⮚ występowanie luk w wiadomościach uczniów, powodujących opóźnienia w nauce w zakresie jednego lub kilku przedmiotów oraz ich wpływ na wyniki pracy ucznia z pozostałych przedmiotów nauczania.

Według informacji psychologicznej przyczyny niepowodzeń szkolnych często grupują się wokół problemów rozwojowych, polegających na braku zdolności, które wynikają z obniżonego poziomu rozwoju umysłowego, zaburzenia rozwoju psychoruchowego w zakresie analizatora wzrokowego i słuchowego. Mogą też być wynikiem problemów poza rozwojowych, głównie pedagogicznych i środowiskowych. Uczeń o prawidłowym rozwoju może posiadać trudności w nauce szkolnej. Przyczyny pedagogiczne tkwią najczęściej w organizacji pracy szkoły i sposobie realizacji zadań przez szkołę, natomiast środowiskowe występują głównie w zaniedbaniach ze strony domu, w braku opieki i zainteresowania rodziców postępami ucznia w nauce oraz konfliktach rówieśniczych.

Zadaniem nauczycieli i szkoły jest rozpoznanie przyczyn niepowodzeń edukacyjnych uczniów i znalezienie środków zaradczych, by tym trudnościom skutecznie przeciwdziałać.

By właściwie i skutecznie wspomagać ucznia z trudnościami edukacyjnymi należy uświadomić sobie, co to są niepowodzenia w nauce.

Definiując to pojęcie należy stwierdzić, że niepowodzenia edukacyjne to przede wszystkim bardzo słabe wyniki w nauce, powodujące istnienie dysharmonii lub konfliktu między nauczycielami, uczniami i warunkami społecznymi tej pracy.

Rezultaty tych niepowodzeń mogą być różne. Mogą wywołać skutki mniej poważne, lub też przyczyniać się do przedłużenia pobytu ucznia w szkole, a nawet usunięcia go z niej. Niepowodzenia szkolne to wyraźna sprzeczność między oczekiwaniami dydaktycznymi szkoły, a osiąganymi przez ucznia wynikami uczenia.

Trudności w nauce – to przeszkody, na które natrafia uczeń w opanowaniu materiału nauczania, zbyt duże w stosunku do jego możliwości.

Trudności w nauce nie przezwyciężone występują wówczas, gdy uczeń mimo czynionych wysiłków nie potrafi w odpowiednim czasie przyswoić sobie wiedzy i umiejętności przewidzianych programem nauczania.

Różnorodne rodzaje niepowodzeń edukacyjnych.

Niepowodzenia edukacyjne w zależności od szybkości rozpoznania przez nauczyciela można podzielić na dwie grupy, co ilustruje poniższy schemat

RODZAJE NIEPOWODZEŃ

Niepowodzenia jawne

Niepowodzenia ukryte

Niepowodzenia jawne występują wówczas gdy:

⮚ nauczyciel dostrzega i stwierdza braki w opanowaniu materiału objętego programem nauczania;

⮚ pojawiają się oceny niedostateczne, które jeśli się powtarzają wówczas uczeń może stać się uczniem drugorocznym;

⮚ drugoroczność – to wyraz zdecydowanego konfliktu między wymaganiami szkoły a postępami ucznia. Wywiera ona ujemny wpływ na zdecydowaną większość uczniów, bo zniechęca ich do pracy, tłumi zainteresowanie nauką, wpływa niekorzystnie na stosunek do otoczenia, wywołuje różnorakie kompleksy i zaburzenia w zachowaniu, a nawet może doprowadzić do zahamowania prawidłowego dotychczas umysłowego rozwoju dziecka.

Niepowodzenia ukryte występują wówczas gdy:

⮚ nauczyciel nie dostrzega braków w wiadomościach, umiejętnościach i nawykach uczniów, pomimo, iż braki te występują,

⮚ pojawiają się okresowe oceny niedostateczne,

⮚ ukryte braki rzadko udaje się wyrównać.

Nauczyciel i uczeń osiągnie sukces w eliminowaniu trudności edukacyjnych poprzez:

⮚ Systematyczne uczęszczanie na zajęcia.

⮚ Aktywny udział w zajęciach.

⮚ Wykorzystanie na zajęciach różnorodnych pomocy i środków dydaktycznych w celu usprawnienia pracy merytorycznej i rozbudzania zainteresowań uczniów.

⮚ Zachęcanie do wypowiadania się i pokonywania oporu przed zabieraniem głosu.

⮚ Stwarzanie sytuacji do umiejętnego i celowego poszukiwania informacji w różnych źródłach i ich twórcza analiza.

⮚ Wspólna dyskusja podczas rozwiązywania problemu.

⮚ Zauważenie postępów i sukcesów w pracy uczniów.