230. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja
„Witaj, majowa jutrzenko…” – 230. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja
Była wiosna, wiosna wkoło, nadszedł cudny maj,
Pełne pieśni każde sioło, świat się zmienił w raj!…
Hej, pamiętny ów dzień chwały – cudny: „Trzeci Maj!”
Naród zgodny, silny, cały, chciał podźwignąć kraj!
„Naród z królem – król z narodem, równy każdy stan,
Wolni wszyscy – wszyscy społem, kmieć, mieszczanin, pan…”
Tak głosiły sławne prawa, chlubny ojców czyn.
Nimi Polska zmartwychwstała z upadku i win!…
W górę serca! – wstały świty, w Polsce cudny maj!
Blask ozłocił już gór szczyty, wolny polski kraj!
Rozbudziła się w narodzie wiara w siłę, moc!
Tylko trzeba trwać nam w zgodzie od świtu – po noc !
Niechaj z wieży biją dzwony, jak jest wielki kraj .
Niech na wszystkie głoszą strony: „Wiwat Trzeci Maj!”
Suchodolski
Po pierwszym rozbiorze Polski światła część społeczeństwa dążyła do przeprowadzenia reform skupiając się w obozie zwanym patriotycznym. Pod koniec XVIII wieku osoby takie jak: Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic, Ignacy Potocki czy Stanisław Małachowski zdawali sobie sprawę z konieczności zmian. Przeciwnikiem reform była opozycja magnacka, która nadal zamierzała korzystać z pomocy Rosji. Król Stanisław August Poniatowski i stronnictwo dworskie dążyło do wzmocnienia władzy królewskiej i powiększenia sił zbrojnych. Walka pomiędzy tymi stronnictwami miała rozegrać się na sejmie, który rozpoczął obrady w 1788 roku.
Dnia 3 maja 1791 r. Sejm Czteroletni uchwalił konstytucję. Była to pierwsza w Europie, a druga na świecie ustawa regulująca zakres działania władz państwowych oraz prawa obywatelskie. Tworzona była w tajemnicy, ponieważ obawiano się sprzeciwu posłów szlacheckich, którzy z góry nie zgadzali się na jakiekolwiek postępowe próby reform państwa.
Ustawa zasadnicza była ogromnym osiągnięciem i wprowadziła wiele korzystnych zmian dla narodu, mimo że obowiązywała tylko przez 14 miesięcy. Została zapisana w 11 artykułach i wprowadzała trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Znosiła wolną elekcję, poddaństwo chłopów i liberum veto. Regulowała ona zasady funkcjonowania władz państwowych oraz prawa i obowiązki obywateli Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
Konstytucja 3 Maja 1791 r. była nie tylko ustawą zasadniczą, była czymś znacznie ważniejszym… Stanowiła źródło nadziei, otuchy i pokrzepienia dla wielu Polaków…
„W imię Boga w Trójcy Świętej Jedynego Stanisław August, z Bożej łaski i woli narodu król Polski, wielki książę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, kijowski, wołyński, podolski, podlaski, inflancki, smoleński, siewierski i czernichowski, wraz ze stanami skonfederowanymi, w liczbie podwójnej naród polski reprezentującymi. Uznając, iż los nas wszystkich od ugruntowania konstytucji narodowej jedynie zawisł, długim doświadczeniem poznawszy zadawnione rządu naszego wady, a chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje i z tej dogorywającej chwili, która nas samym sobie wróciła, wolni od hańbiącej obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą, egzystencję polityczną, niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los w nasze ręce jest powierzony, chcąc oraz na błogosławieństwo, na wdzięczność współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć, mimo przeszkód, jakie w nas namiętności sprawować mogą, dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia ojczyzny naszej i jej granic, z największą stałością ducha niniejszą Konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną deklarujemy, dopóki by naród w czasie prawem przepisanym wyraźną wolą swoją nie uznał potrzeby odmieniania w niej jakiego artykułu. Do której to Konstytucji dalsze ustawy Sejmu teraźniejszego we wszystkim stosować się mają…”
Uchwalenie Konstytucji 3 maja zaniepokoiło przeciwników reform i państwa zaborcze. Konsekwencją tych obaw była konfederacja targowicka, wojna polsko – rosyjska, a następnie rozbiory i ostateczny upadek Rzeczpospolitej, która zniknęła z mapy Europy na 123 lata.
Dokument ten jest przede wszystkim odzwierciedleniem tradycji niepodległościowych państwa polskiego. Jego powstanie to wynik wieloletniej pracy światłych obywateli, którzy podjęli się trudnej misji ratowania ojczyzny przed ostatecznym upadkiem. Konstytucja majowa była przez lata symbolem wolności, dumy narodowej i patriotyzmu.
Święto Konstytucji 3 Maja to ważny dzień w kalendarzu polskich świąt narodowych. Chociaż od jej uchwalenia minęło już 230 lat, to pamięć o tym wydarzeniu jest wciąż żywa.
W naszym kraju organizowany jest szereg uroczystości patriotycznych, które mają przypomnieć, jak istotnym wydarzeniem było jej uchwalenie.
Witaj majowa jutrzenko
Świeć naszej polskiej krainie
Uczcimy ciebie piosenką
Przy zabawie i przy winie
Ref. Witaj maj!, Piękny maj,
U Polaków błogi raj.
Witaj maj!, Piękny maj,
U Polaków błogi raj.
Nierząd braci naszych cisnął,
Godność w ręku króla spała,
A wtem Trzeci Maj zabłysnął
I nasza Polska powstała
Ref. Witaj maj!, Piękny maj,
Wiwat wielki Kołłątaj!
Witaj maj!, Piękny maj,
Wiwat wielki Kołłątaj!
